Орлогын бүртгэл, ХАА-н бүртгэл, НББ-ийн өөрчлөлт алдаа, Орлогын татварын бүртгэл, Гадаад валютын бүртгэл /Лекц/, /word 19 хуудастай/ 4.4 Орлогын бүртгэлтэй холбоотой нэмэлт асуудлууд 5.1 НББОУС 41 “Хөдөө аж ахуй” бүртгэл, тайлагнал 6.1 Нягтлан Бодох Бүртгэлийн өөрчлөлт ба алдааны шинжилгээ 7.1 Орлогын албан татварын бүртгэл 8.1 Гадаад валютаарх ажил гүйлгээний бүртгэл Урт хугацаат гэрээт ажлын алдагдлыг бүртгэх асуудал: Урт хугацаат гэрээт ажлын үед ирээдүйд тооцоолсон зардал нь өссөнөөс болж алдагдал хүлээж болно. Энэхүү алдагдал нь 2 төрлөөр үүснэ. Үүнд: a. Ашигтай гэрээний тайлант хугацааны алдагдал b. Ашиггүй гэрээний алдагдал а. Ашигтай гэрээний тайлант хугацааны алдагдал. Барилгын ажлын явцад гэрээний тооцоолсон нийт өртөг мэдэгдэхүйц хэмжээгээр өссөнөөс аж ахуйн нэгж нь тухайн тайлант хугацаанд алдагдал хүлээх боловч гэрээний эцсийн үр дүнд ашигтай байхаар бол ашигтай гэрээний тайлант үеийн алдагдал үүснэ. Энэ үед зөвхөн гүйцэтгэлийн хувийн жингийн аргын дагуу тооцоолсон өртгийн өсөлт нь өмнөх үеүүдэд уг ажлаар хүлээн зөвшөөрсөн илүүдэл ашгаар тайлант үеийн тохируулга хийдэг. Жишээ нь: “А” компани 8,000,000 төгрөгийн тооцоолсон өртөгтэй 9,000,000 төгрөгийн гэрээний үнэтэй барилга барих ажлыг 2012 оны 1-р сард эхэлсэн. Энэхүү ажил нь 3 жил үргэлжлэх бөгөөд дараах мэдээлэл өгөгджээ. Үзүүлэлт 2012 2013 2014 Тухайн хугацаа хүртэлх хуримтлагдсан зардал 2,000,000 5,832,000 8,900,000 Тооцоолсон гүйцээх зардал 6,000,000 2,937,924 - Барилгын нэхэмжлэх 1,800,000 4,800,000 2,400,000 Нэхэмжлэлийн цуглуулалт 1,500,000 3,500,000 4,000,000 Тооцооллыг дараах байдлаар гүйцэтгэнэ. 2012 он: Тухайн хугацаа хүртэлх зардал 2,000,000 Дуусгавар болгох зардал 6,000,000 Тооцоолсон нийт өртөг 8,000,000 ГХувь 2,000,000/8,000,000=25% Хүлээн зөвшөөрөх орлого 9,000,000*25%=2,250,000 Тухайн онд гарсан зардал 2,000,000 Хүлээн зөвшөөрөх ашиг 250,000 2013 он Тухайн хугацаа хүртэлх зардал 5,832,000 Дуусгавар болгох зардал 2,937,924 Тооцоолсон нийт өртөг 8,769,924 ГХЖ 5,832,000/8,769,924=66.5% Хүлээн зөвшөөрөх орлого 9,000,000*66.5%-2,250,000=3,735,000 Тухайн онд гарсан зардал 5,832,000-2,000,000=3,832,000 Хүлээн зөвшөөрөх ашиг -97,000 Эндээс харахад 2013 онд зардал өссөнөөр алдагдал хүлээж байгаа боловч гэрээний нийт ашигт нөлөөлөж бүхэлд нь алдагдал үүсгэхгүй байна. Энэхүү 97,000 төгрөгийн алдагдал нь 2012 онд хүлээн зөвшөөрсөн нийт ашгийн хуримтлагдсан тохируулга юм.